SOSYAL POLİTİKA AÇISINDAN İŞ VE MESLEK AHLÂKININ AHÎLİKTEKİ TEMELLERİ OLARAK FÜTÜVVET ANLAYIŞI -SÜLEMÎ’NİN KİTÂBÜ’L-FÜTÜVVET’İ ÖRNEĞİNDE-

Authors : İsa AKALIN

Pages : 787-798

Doi:10.21054/deuifd.1051894

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Geniş manadaki sosyal politikanın, önemi gittikçe artan bir konusu olarak iş ve meslek ahlakı, Türk – İslâm medeniyetinde Ahîlik müessesesi içinde neşvünema bulmuştur. İş ahlakı, işveren ile işgören, mal ve hizmet üreten ile bunları alanlar arasındaki, üretimden tüketime uyulması gereken kuralları düzenleyen ahlak alanı olarak; meslek ahlakı ise genel ahlak ilkelerin söz konusu meslek özelinde o mesleğe bağlı olanların uyması gereken ahlaki ilkeler diye tanımlanmaktadır. Fütüvvet, sözlük anlamı itibariyle gençlik, yiğitlik, mertlik, adamlık demektir. Tasavvufta ise bu anlamlara ilave olarak fedakârlık, diğerkâmlık, başkalarının hak ve menfaatini kendininkinden önde tutmak; herhangi bir karşılık beklemeden başkalarına yardım ve iyilik yapmak; toplumun ve fertlerin kurtuluşu ve mutluluğu için kendini feda etmek; başkalarını kendinden daha önemli ve daha saygıdeğer görmek demektir. Sûfîler, İslam tarihinde daha sonraları bir teşkilata dönüşen fütüvveti, önceden ahlâkî bir kavram olarak kullanmışlar, onu manevi makamlar arasında saymışlar, ona zengin bir içerik kazandırmışlar ve hakkında müstakil eserler yazmışlardır. Fütüvvet anlayışı Anadolu’da Türkler arasında zamanla iktisadî hayatı yönlendiren bir düşünce ve yaşam şekline dönüşmüş ve Ahîlik olarak müesseseleşmiştir. Ebû Abdirrahman es-Sülemî (412/1021), bilinen en eski fütüvvet kitabı yazarıdır. es-Sülemî, “Kitâbü’l-Fütüvve” adlı eserinde yiğitlik, mertlik, delikanlılık, fedakârlık, diğergâmlık olarak fütüvvet ahlâkını ele almıştır. es-Sülemî, “Ve mine’l-fütüvveti: yiğitliktendir ki …” diye başladığı her bir fütüvvet ahlâkı ilkesini âyet, hadîs ve sûfî sözleriyle açıklamıştır.
Keywords : Ahîlik, Fütüvvet, Sosyal Politika, İş ve Meslek Ahlakı, es Sülemî