Çevrilmeyi Bekleyen Bir Biyografik Romanda Cinsiyet Eşitsizliği Göstergelerinin Çözümlenmesi ve Çevirilerine Yönelik Projeksiyonlar

Authors : Mesut Kuleli

Pages : 170-190

Doi:10.58306/wollt.1580517

View : 55 | Download : 90

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumsal güç dinamikleri, sürdürülebilirliklerini sağlamak amacıyla geliştirdikleri pratikleri eylem ve söyleme dökerek toplumu oluşturan tüm bireylere kabul ettirirler. Bu kabul, bireylere tek tek ulaşmak yerine hâlihazırda güç sahiplerinin toplumsal inşa amacıyla kurguladıkları kategoriler ve bu kategorilerin altındaki ikili karşıtlık etiketlerine dahil edilmiş gruplara kolektif olarak dayatılır. Güç sahiplerinin ikili karşıtlıklarda kendilerini doğal olan, kendi özelliklerini taşımayanları ise normdan uzaklaşmış olarak addetmesiyle garanti altına aldıkları sürdürülebilirlikleri, toplumsal yaşantıda kategorik eşitsizlikler yaratmaktadır. Toplumsal kategorilerin en görünür olanlarından olan cinsiyet, patriyarkal toplum sistemlerinde erkeklerin kadınlar üzerindeki hegemonyasını sürdürebilmek adına eşitsizliğin en üst düzeyde uygulandığı erkek-kadın etiketlerini barındırır. Bireylerin sadece biyolojik cinsiyetleri üzerinden toplumsal nitelikler empoze edildiği bu kategori, her türlü toplumsal eylem ve söylemde erkeklerin yararına kullanılırken, bundan yararlananların kadınlara yönelik oluşturduğu kalıpyargıları, kadınları belirli uzamlara ve işlevlere indirgemeyi ve kendilerini etken özneler olarak kabul ederken kadınları edilgen nesneler olarak görme pratiklerini sözde rasyonelleştirmek için bir olgu ve kurgu haline gelmiştir. Toplumsal pratiklerin dile ve yazına yansıması sonucunda, yazınsal metinlerde cinsiyet temelli eşitsizlik söylemleri ve bağlamları yaygın görülen anlatılardır. Yazarlar bu söylem ve bağlamları kimi zaman içinde yetiştikleri toplumun “normal”i olarak görüp istem dışı bir biçimde eserlerine dahil edebilirken kimi zaman da cinsiyet temelli eşitsizliği ifşa etmek ve toplumda bilinç uyandırmak için kurgularına bu göstergeleri istemli ve sistemli bir şekilde yerleştirirler. Feminist yazın kuramı yoluyla yapılan çözümlemelerde bu göstergeler akademik çevrelere ifşa edilirken feminist çeviri kuramı ise cinsiyet temelli eşitsizlik içeren göstergelerin ve söylemlerin çevirisindeki kadın görünürlüğünü incelemektedir. Bu çalışmada, toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt’un Eşekli Kütüphaneci başlıklı biyografik romanındaki cinsiyet eşitsizliği söylemleri çözümlenmiştir. Günümüze kadar herhangi bir dile çevrilmemiş ancak son alt başlığında çevrilmesinin gerekli olduğu belirtilen bu romanın potansiyel bir çevirisinde bu söylemlerin von Flotow (1991) tarafından önerilen “alıkoyma” feminist çevirisi stratejisi benimsenmesiyle eşitlikçi bir hedef metin üretmek isteyen çevirmenin ne tür anlam dönüşümlerine başvuracağı örneklerle tartışılmaktadır.
Keywords : Biyografik roman, cinsiyet temelli eşitsizlik, feminist çeviri, anlam dönüşümü, Fakir Baykurt