S. Y. MALOV VE E. R. TENİŞEV’İN SARI UYGURCA SÖZLÜKLERİ ÜZERİNE ETİMOLOJİK DENEMELER: E MADDESİ

Authors : Özlem AYAZLI

Pages : 1320-1338

Doi:10.17755/esosder.285543

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2017-10-06

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı Sarı Uygurca üzerine etimolojik bir sözlük oluşturmaktadır. Bu amaçla, 1957 yılında Sergey Yefimoviç Malov’un yayımladığı Yazık jyoltıh uygurov: Slovar' i grammatika ve 1976 yılında Tenişev’in yayımladığı Stroy sarıg-yugurskogo yazıka adlı çalışmaların “E” maddeleri incelenmiştir.   Bu çalışmaların sözlük bölümlerindeki maddeler ve madde içerisindeki cümle örnekleri Türkiye Türkçesine çevrilmiş, çeviri yapıldıktan sonra sözcüklerle ilgili etimolojiler verilmiştir. Bu sözcükler hem tarihî hem de modern Türk dilleri ile karşılaştırılmıştır. “E” maddesinde özel isim ve yer isimleri hariç toplam 114 sözcük tespit edilmiştir. 114 sözcükten 8 tanesi Moğolcadan, 3 tanesi Çinceden, 1 tanesi de Sanskritçeden alıntıdır. Bu karşılaştırmalı çalışmanın sonuçları şöyledir: Sarı Uygurca ile Kuzey ve Güney Sibirya Türk dillerinde 11 tane ortak sözcük tespit edilmiştir. Tespit edilen bu temel eylemler ve isimler şunlardır: e- ~ er-, eç-, eçir-, egen, elig, enek, eŋge, er, erle-, erte, eser- .   Sarı Uygurca söz varlığının 39 tanesi Hakasçada, 37 tanesi Altaycada, 35 tanesi Tuvacada, 25 tanesi de Yakutçada saptanmıştır. Ortaya çıkan bu veri yaklaşık değerleri içermekle birlikte Sarı Uygurcanın Güney Sibirya dilleri ile yakından ilgili olduğunu teyit etmektedir. “E” maddesinin söz varlığı doğrultusunda bütün modern dillerde ya da dil gruplarında kimi ses değişikleri ile görülen 24 ortak sözcük belirlenmiştir: e- ~ er-, eç-, eçikı, eçir-, elçı, elig, elt-, enek, er, eren, erk, erte, erüt-, esen, eske, esür-, eşt, et, et-, etek, ezek, ezengı , ezer, ezerte-.
Keywords : Sarı Uygurca, etimoloji, Eski Türkçe