SALÂHÎ (Ö. 1197/1782)’NİN BİLİNMEYEN BİR ESERİ: TERCEME-İ LİSÂNÜ’L-‘ÂŞIKÎN

Authors : Nusret GEDİK

Pages : 535-575

View : 23 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bir bilginin bulunmadığı Salâhaddîn-i Uşşakî (ö. 1197/1782) XVIII. yüzyılında âlim, şair, şarih ve mutasavvıflarındandır. Biri Türkçe Dîvân, diğeri ise Arapça, Farsça ve Türkçe na‘tlarını bir araya getirdiği Dîvân-ı Nu‘ût’u olmak üzere iki Dîvân sahibi şair şiirlerinde Salâhî mahlasını kullanmıştır. Şairliğinin yanı sıra Türk kültür tarihinin önemli şarih ve mütercimlerinden olan Salâhî, başta edebiyat ve tasavvuf olmak üzere çeşitli sahalarda manzum veya mensur telif veyahut tercüme kırktan fazla eserin de sahibidir. Bu güne kadar eserleri arasında adı zikredilmeyen Terceme-i Lisânü’l-‘Âşıkîn adlı eseri ise bu makalenin ana konusudur. 362 beyitlik eser H. 1176/M.1762-63 yılında mesnevi nazım şekli ile kaleme alınmıştır. Tercüme edlen eserin aslı ise Muhibbî (ö. ?) mahlaslı bir şaire ait olup Farsçadır. Farsçasının da tarafımızdan tespit edildiği Lisânü’l-‘Âşıkîn, Salâhî tarafından eserin içinden seçme beyitler dahilinde Türkçeye tercüme edilmiştir. Tespit edilen yazma nüshada Farsça aslının Muhibbî mahlasıyla şiirler kaleme alan Kanuni Sultan Süleyman’a atfedildiği eserin Muhibbî mahlaslı şairlerden hangisine ait olabileceği makalede üzerinde durulan ilk konudur. Salâhî’nin tercümesinin muhtevası çalışmanın bir diğer bölümünü oluşturmuş olup eserin günümüz harflerine aktarımı çalışmanın ana ekseni olmuştur. Salâhî ve eserleri ekseninde bu güne kadar ismi zikredilmeyen Lisânü’l-‘Âşıkîn Tercümesi’nin metninin ortaya çıkmasıyla şairin edebî şahsiyetine bir katkı daha yapılmış olup Türk tercüme edebiyatının kayıp bir eseri de gün yüzüne çıkmış olacaktır.
Keywords : Salahâddîn i Uşşâki, Salâhî, Tercüme, Mesnevi, Tasavvuf