HEYKEL-İ İNSÂN: KEMÂL PAŞA-ZÂDE’NİN RİSÂLE FÎ ŞAHSİ’L İNSÂN ADLI ESERİNİN OSMANLI TÜRKÇESİ İLE GENİŞLETİLMİŞ BİR TERCÜMESİ

Authors : Metin SAMANCI

Pages : 395-433

Doi:10.58659/estad.1282238

View : 80 | Download : 46

Publication Date : 2023-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlının zirve çağında şeyhülislamlık görevinde bulunmuş olan Kemâl Paşa-zâde Ahmed Şemseddîn insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1534); aynı zamanda tarihçi ve şairdir. Yazdığı onlarca ilmi eserin yanı sıra edebi eserleriyle hem ilim geleneğimize hem de Türk edebiyatına sağladığı katkılar büyüktür. Kemâl Paşa-zâde’nin dikkate değer ilmi eserlerinden biri de beden, ruh ve nefsi, kısaca insanın varlık yapısını ele aldığı küçük hacimli ama bir o kadar da yoğun olan Risâle fî Şahsi’l-İnsân başlıklı Arapça risalesidir. Bu çalışmada bu risalenin Osmanlı Türkçesiyle yapılan tercümelerinden biri ele alındı. III. Murad’ın insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1595); cülusuna sunulan, süslü bir nesir diliyle kaleme alınmış Heykel i İnsân başlığını taşıyan bu tercüme eser, yapılan eklemelerle risalenin orijinalinden hacim bakımından yaklaşık beş katı seviyesine ulaşmıştır. Eserin konusuyla doğrudan ilişkili olmasa bile mütercim konuyu ustaca adalete getirir ve devlet görevlilerinin manevi yolculuklarını insert ignore into journalissuearticles values(seyr u sülûk); adalete özen göstermekle sağlayabileceklerini vurgular. Devlet adamlarının bir tabip gibi tebaanın hastalıklarını teşhis edip ona göre müdahale etmeleri gerektiği söylenir. Bu gibi eklemeler sonucunda tercümenin bir bakıma siyasetname özelliği gösterdiği de söylenebilir. Baştan sona secili olan bu eserinde mütercim marifet, İslam dininin temel kaynakları insert ignore into journalissuearticles values(edille-i şer’iyye); konularına da değinmiş ve bu konuda kendi dönemine eleştiriler yöneltmiştir. Bu çalışmada Arapça eserin bire bir Türkçe tercümesi de yapılmış; bunun yanı sıra çalışmanın ana konusu olan Heykel-i İnsân adlı tercüme ele alınmış, içerik ve üslup bakımından diğer tercümelerle karşılaştırılmıştır.
Keywords : insan, beden, ruh, nefis, adalet, siyasetnâme, III Murad, tercüme, Kemâl Paşa zâde, nesir