SEKSEN YAŞLARINDA BİR OSMANLI ÂLİMİNE AİT İKİ RİSALE: AŞERE-İ MÜBEŞŞİRE VE SEB‘A-İ MÜNZİRE

Authors : Nesibe Kablander

Pages : 1440-1468

Doi:10.58659/estad.1560629

View : 69 | Download : 46

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmanın konusunu oluşturan Aşere-i Mübeşşire risalesi on tane müjdeleyici, Seb‘a-i Münzire risalesi ise yedi tane uyarıcı mahiyette ayet merkezinde kaleme alınmıştır. Risalelerin yazarı ise “Kâtib” olarak meşhur olduğunu kendisinin verdiği malumattan öğrendiğimiz bir zattır ve sözü edilen eserleri III. Murad döneminde kaleme almıştır. Yazarın açık kimliği belirlenememiş olmakla birlikte, risaleleri yazdığında seksen yaşına ulaşmış olduğunu kaydetmesi sebebiyle II. Bayezid dönemi sonlarında dünyaya geldiği tespit edilebilmektedir. Yine kendisinin verdiği bilgiyle Kânûnî Sultan Süleyman zamanında talebe olduğu öğrenilmekte; konumuzu oluşturan risaleleri Arapça ve Farsçaya iyi derecede vukufiyetini ortaya koyduğundan medrese öğrenimi gördüğü anlaşılmaktadır. Hacim olarak çok geniş olmayan ve hâlihazırda üç nüshası tespit edilen Aşere-i Mübeşşire ve Seb‘a-i Münzire risalelerinin içeriği ise oldukça zengindir. Kâtib Efendi esas aldığı ayetleri bazen kelime kelime tercüme etmiş, bazen de birkaç kelimeyi veya iktibas ettiği kısmı bütün hâlde Türkçeye çevirmiştir. Tercümesini kısa tefsirlerle desteklediği gibi; hadis-i şerifler, tefsir kaynaklarından alıntılar, yer yer Farsça şiirler, Türkçe dizeler, hikâye, kıssa ve menkıbeler ile de açıklamalarını genişletmiştir. Kullanılan kaynakların çoğu Arapça olmakla birlikte alıntıların büyük kısmının Türkçe tercüme olarak kaydedilmesi dikkate değerdir. İktibas ettiği Farsça beyitlerin bazılarının tercümesini de kaydeden yazar, bazı Farsça şiir alıntılarında da kelimelerin anlamlarını uygun yerlere yazmıştır. İçerikleri ile güçlü bir ilmî birikimi yansıtan Aşere-i Mübeşşire ve Seb‘a-i Münzire risalelerinin incelendiği bu çalışma ile yazarın kimliğine dair yapılacak yeni araştırmalara yol açılması da mümkün olacaktır.
Keywords : Aşere-i Mübeşşire, Seb‘a-i Münzire, Kur’an tercümesi, tefsir