MÜZİK VE EDEBİYAT ÇALIŞMALARINDA TARİHÎ SÖZLÜKLERLERİN ÖNEMİ: FERHENG-İ REŞÎDÎ’DE MÜZİK TERİMLERİ

Authors : Milad Salmani

Pages : 1362-1382

Doi:10.58659/estad.1573970

View : 78 | Download : 57

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihî süreçte çeşitli dillerde yüzlerce sözlük kaleme alınmış ve bu sözlükler sayesinde önceki asırlarda yazılan ve günümüze ulaşan eserlerin anlaşılması kolaylaşmıştır. İnsanlar yüzyıllardır farklı dillerde yazılan eserleri okumak ve anlamak amacıyla diğer dillerin gramerini ve kelimelerini öğrenmeye ihtiyaç duymuşlardır. Bu bağlamda, edebiyat ve filoloji sahasının ürünleri olan sözlükler, müzik metinlerini doğru anlamak ve yorumlamakta çok kritik bir rol oynar. Türk edebiyatı ve Türk müziğinin İran edebiyatıyla sıkı etkileşimi sonucu, Türkçe ve Farsça arasında kelime ve terminoloji alışverişleri olmuştur. Öyle ki Türk müziğinde kullanılan terminolojinin azımsanmayacak bir payı Farsça veya İranî geleneğe ait isimlerden oluşur. Bu çalışmada müzik ve edebiyat alanlarında tarihî sözlüklerin önemi üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda, Türkçe literatürde daha önce üzerine kapsamlı hiçbir çalışma yapılmadığı tespit edilen Abdürreşîd Tetevî’nin Ferheng-i Reşîdî adlı sözlüğü örneklem olarak seçilmiştir. XVII. asırda Hindistan sahasında yazılmış olan bu Farsça-Farsça sözlük, tarihî süreçte Farsça sözlükler arasında önemli bir konuma sahiptir. Çalışmada öncelikle sözlüğün yazarı ve yaşadığı dönem hakkında bilgi verilmiş, ardından eserleri tanıtılmıştır. Çalışmanın devamında Ferheng-i Reşîdî’nin içeriği incelenmiş ve daha sonra bu sözlükte bulunan müzik literatürüyle ilgili kelimeler ve terimler seçilip Türkçeye tercüme edilmiştir. Nitel araştırma yöntemi ve tarihî belge ve kitapların analizine dayanan bu araştırmanın amacı, Ferheng-i Reşîdî örnekleminde tarihî sözlüklerin müzik ve edebiyat çalışmalarındaki önemini ortaya koymaktır.
Keywords : Müzik ve Edebiyat, Müzik Terimleri, Abdürreşîd Tetevî, Ferheng-i Reşîdî