Hitit Metinlerinde Kutsal (GIŠ)zahurti-Nesnesi

Authors : Şafak Bozgun

Pages : 1309-1321

Doi:10.21547/jss.1339575

View : 86 | Download : 127

Publication Date : 2023-10-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Sivil Hitit metinlerinde (GIŠ)zahurti-(/zaharti-) başlangıçta "bir metal nesne” olarak tanımlanmıştır. Ancak bu kelime çiftdilli metinlerde Akadca olarak geçen [muš]abu (wašabu=oturmak) "ikamet edilen yer, mesken; oturacak yer, sandalye, koltuk veya divan” karşılığı ile birlikte geçmektedir. Aynı zamanda NIN.DINGIR-rahibesinin de ritüellerde zahurti-nesnesine eš- "oturmak” eylemini gerçekleştirdiği bilinmektedir. Bu ritüeller sırasında šiunaš aniyatta-giysisi, huluganni-(arabası) gibi onu sembolize eden bazı nesneler/gereçlerin arasında zahurti- de olmalıdır. NIN.DINGIR-rahibesinin Hitit ana festivallerinde, zahurti-nesnesine oturması/oturmasa da onunla ilgili ritüel uygulamalarının bir parçası olarak birlikte geçmesi ikisinin arasındaki yakın ilişkiyi göstermektedir. Hem Mezopotamya’da hem de Hatti memleketinde önemli bir kült görevlisi olarak karşımıza çıkan NIN.DINGIR-rahibesinin "kutsal evlilik” barındıran ritüellerle de yakın ilişkisi bulunmaktadır. NIN.DINGIR-rahibesinin ve zahurti-nesnesinin birlikte geçtiği metin bilgileri, özellikle Eski Hitit Dönemi sanatı açısından son derece önemli Bitik, İnandık ve Hüseyindede A vazolarında görülen ortak sahneler(in)deki "kutsal evlilik” betimlemeleri ile karşılaştırabileceğimiz bazı unsurları taşımaktadır. İnandık ve Hüseyindede A vazolarındaki üçüncü frizin son sahnesindeki tasvirlerde bir nesne üzerinde oturur vaziyette görünen iki kadın görülmektedir. Solda bulunan kadın, sağ taraftaki kadın tarafından süslenmektedir. Bu ritüelik eylemi "yağ sürmek/yağlanmak (mesh edilmek)” anlamlarına gelen Hititçe išk(iya)- fiili ile eşitleyebiliriz. Diğer yandan söz konusu iki kadının oturduğu "ahşap ayaklı ve üzeri örtülü bir çeşit divan” tasvirinin ise Hitit metinlerinde geçen GIŠzahurti- olması gerektiğini düşünmekteyiz.
Keywords : Hitit, GIŠzahurti, İnandık, Hüseyindede, Kutsal Evlilik