Nihad Sâmi Banarlı’nın Emin Bayrakdaroğlu Müstearıyla Meydan Mecmuasındaki Yazıları Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Yakup Öztürk

Pages : 721-734

Doi:10.21547/jss.1623245

View : 30 | Download : 20

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Nihad Sâmi Banarlı, aylık Meydan mecmuasında 1965, 1966, 1967 yıllarında Emin Bayrakdaroğlu müstearıyla Türk dilinin meseleleri üzerine yazılar yazmıştır. Bu yazılar, Banarlı’nın 1972’de yayımlanan Türkçenin Sırları kitabında ele aldığı başlıklarla büyük nispette benzeşir. Bazı yazıları doğrudan kitabına almış, bazıları üzerinde başlık dahil değişiklik yapmıştır. Türkçenin özellikle Cumhuriyet’ten sonraki politikalar karşısında maruz kaldığı durumu Atatürk ve İsmet İnönü dönemlerine ayırarak mukayese eder. Atatürk dilde sadeleşme hareketlerini başlatmış ancak dilin çıkmaza girdiğini fark ederek bu hatasından dönmüş, İsmet İnönü ise Atatürk’ün Güneş-Dil Teorisi ile çareler aradığı hatayı sürdürerek Türkçeyi zayıflatmıştır. Bu süreçte Rusya güdümlü Komünizm ve sol ideolojilerin Türk aydınları arasında yayılarak Türkçeye verdiği zarar vurgulanmıştır. Banarlı bu iddiasını Türkiye’de dil meseleleri, politikanın kurbanı olmuştur diyerek desteklemiştir. Meydan mecmuasındaki bu yazılar tasnif edildiğinde merkezde Türkçenin yapısı ve meseleleri durur. Banarlı, sağ-sol ideolojileri karşılaştırırken, kelimede ses-anlam ilişkisini değerlendirirken daima Türkçenin o günkü durumunu öncelemiştir. Dilde sadeleşme hareketlerine karşı çıkmakla beraber o, yaşayan Türkçenin taraftarıdır. Halkın kullandığı tabiî Türkçenin esas alınması gerektiğini düşünür. Bir kelimenin etimolojik yapısı o kelimenin Türkçe olup olmadığı hususunda belirleyici olamaz. Bunun dışında Banarlı’nın Meydan’daki yazılarında biyografisine dair izler, kurduğu, katıldığı cemiyetler, okuduğu kitaplar, ezan ve Bektaşilik hakkındaki düşünceleri gibi pek çok hususla karşılaşmak mümkündür. Bu makalede henüz kitaplaşmamış bu yazılara dikkat çekilmek hedeflenmiş, yazılar tasnif edilerek Banarlı’nın Türkçe karşısındaki son derece güçlü savunmacı ve ikna edici tarafı vurgulanmıştır.
Keywords : Türkçe, Dilde sadeleşme, Uydurmacılık, İdeoloji, Atatürk