Attribution and Verification Quality Problems Encountered in Publishing of Some Manuscript Tafsīrs: A Review of Some Tafsīr Books

Authors : Ferihan ÖZMEN

Pages : 145-159

Doi:10.21733/ibad.680599

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2020-12-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazma eser nüshalarının tahkik ve neşirleri bazen eserin müellifi dışında bir başkasına nisbet edilerek neşredilmesi gibi sorunlar barındırmaktadır. Örneğin Abdürrezzâk el-Kâşânî’nin [ö. 736/1335] Te’vîlâtü’l-Kur’ân’ı, İbnü’l-Arabî’ye [ö. 638/1240] nisbetle Tefsîru İbni’l-‘Arabî ismiyle neşredilmiş; Nimetullah Nahçıvânî’ye [ö. 920/1514 [?]] ait el-Fevâtihu’l-ilâhiyye isimli eser de Abdülkâdir Geylânî’ye [ö. 561/1165-66] nisbetle Tefsîru’l-Ceylânî ismiyle neşredilmiştir. Benzer şekilde Ebü’l-Kâsım et-Taberânî’ye [ö. 360/971] nisbetle et-Tefsîru’l-kebîr ismiyle basılan eserin ise Ebû Bekir el-Haddâd’ın [ö. 800/1398] tefsiri olduğu anlaşılmıştır. Alemuddîn es-Sehâvî’nin [ö. 643/1245] Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm isimli tefsirinin yazma nüshası Hizâneü’t-Teymûriye’de bulunmaktadır. Bu eser Sehâvî’ye nisbetle iki cilt halinde yayımlanmıştır. Ancak bu nüsha üzerinde inceleme yapan bir araştırmacı, eserin Sehâvî’ye nisbetinin doğru olmadığını belirtmiştir. Benzer yanlışlıkların yapıldığı eserlerden biri de kaynaklarda Necmeddîn el-Kübrâ’ya [ö. 618/1221] atfedilen Aynu’l-hayât isimli tefsirdir. Aynu’l-hayât, aslında Necmeddîn el-Kübrâ’nın müridi Necmeddîn ed-Dâye’nin [ö. 654/1256] Bahru’l-hakâik adlı eseridir. Bahru’l-hakâik Necmeddîn ed-Dâye’nin başladığı ve Alâüddevle es-Simnânî’nin [ö. 736/1336] tamamladığı Arapça işârî Kur’ân tefsiridir. Zehebî’nin [ö. 748/1348] Ma'rifetü'l-kurrâi’l-kebîr isimli eserinin üç farklı neşri mevcuttur. İlk neşir, yazma eser neşrinin kurallarına uygun yapılmadığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Eserin ilk neşri 721, ikinci neşri 734 biyografi ihtiva ederken Tayyar Altıkulaç’ın gerçekleştirdiği üçüncü neşirde bu sayı 1241'i bulmuştur. Bu örnek, birden fazla nüshası bulunan yazma eserlerin tahkiklerinde esas alınan nüshaların tespitinde yapılacak bir hatanın başka hataları da beraberinde getirdiğini göstermektedir. Bu makalede, neşredilen bazı yazma tefsirlerin metin incelemesi gerçekleştirilecek ve bu eserlerin müelliflerine aidiyeti ve tahkik kalitesi sorunları gösterilecek ve değerlendirilecektir.
Keywords : Manuscript tafsīr, al Jīlānī, al Nakhjawānī, al Sakhāwī, al Ṭabarānī, al Taʼwīlāt al Najmīyah, Yazma Tefsirler