Türkiye Türkçesinde 1930’lu Yıllardan Sonra Türetilen veya Canlandırılan Yeni Sözcüklerin Ağız Metinlerine Etkisinin Bir Örneklem Üzerinden Değerlendirilmesi

Authors : Anıl ÇELİK

Pages : 28-62

Doi:10.21733/ibad.835750

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2021-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Gelişen teknoloji ve kitle iletişim araçlarının Türkiye Türkçesi ağızlarının konuşulduğu yörelerin hemen her köşesine ulaşması sonucu ortaya çıkan etkileşimin bu ağızlara yoğun bir biçimde yansımaya başladığından Türkiye diyalektolojisi ile ilgili birçok kaynakta bahsedilmektedir. Bununla birlikte, ağız derlemelerinin kaynak kişilerinde bulunması gereken özellikler sıralanırken; öğrenim durumu, yöreden ayrılmamış olma, yaş, yörenin ağız özelliklerini taşıma, cinsiyet, meslek, büyük yerleşim merkezleriyle iletişim durumu gibi nitelikler ön plana çıkarılır. Zira bu niteliklerin bahsi geçen etkileşimin ağza ne denli yansıyacağına önemli etkilerde bulunduğu düşünülmektedir. Bu noktada söz konusu düşünceleri bilimsel bir yöntemle sınamak adına Türkiye Türkçesinde 1930’lu yıllardan sonra türetilen veya canlandırılan yeni sözcüklerin ağız metinlerine etkisinin ölçülmeye çalışılması birtakım yönlendirici veriler sağlayabilir. Çünkü yeni türetilen sözcüklerin halk diline geçmesi konusunda yazı dili, kitle iletişim araçları ve teknoloji son derece etkilidir. Eğer bu yeni sözcüklerin ağız metinlerinin söz varlığındaki yeri ve sıklığı tespit edilirse yazı dilinin ve teknolojinin ağızlara yapmış olduğu etkiye dair birtakım çıkarımlarda bulunmak mümkün olacaktır. Bu düşünceden hareketle bu çalışmada Anadolu ve Rumeli ağızlarından temsilî olarak seçilen dört örnek ağız çalışmasının söz varlığı yeni sözcükler üzerinden değerlendirilmiştir. Batı Grubu Ağızlarından Yalova İli Yerli Ağzı, Doğu Grubu Ağızlarından Yusufeli Ağzı, Kuzeydoğu Grubu Ağızlarından Arhavi İlçesi Derecik Köyü Ağzı ve Rumeli Ağızlarından Lüleburgaz Ağızları üzerine yapılmış çeşitli lisansüstü tez çalışmalarından yola çıkılarak bu dört örnek ağız bölgesi söz konusu bağlamda karşılaştırmaya tabi tutulmuştur.
Keywords : Yeni Sözcükler, Ağız Metinleri, Sözcük Türetme, Sözcük Sıklığı, Anadolu ve Rumeli Ağızları