Alauddin Mansur’un Kur’ân-ı Azîm Muhtasar Tefsiri ve ‎Tefsir Metodu

Authors : Yunus Abdurahimoğlu

Pages : 322-340

Doi:10.69576/ihya.1586356

View : 61 | Download : 49

Publication Date : 2025-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Tefsir ilmi, insanların ilahî kitabı anlama çabalarının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. ‎‎‎Kur’ân’ı anlama eylemini, bu faaliyetin yürütüldüğü dönem ve koşullarının ‎‎‎yanında müfessirin ilmi birikimi de belirlemiştir. Bu bağlamda zaman bakımından uzun ‎‎‎sayılacak bir süre zarfında Sovyetler Birliği Devleti’nin işgali ve kültürel asimile politikalarının ‎‎baskısı ‎altında kalan Türk Devletlerinde yetişen âlimlerin ilahi hitaba yaklaşımları ve ‎onu ‎açıklama ‎yöntemi ilmi açıdan incelenmesi gereken çalışmalardır. Nitekim çalışmada ‎öncellikle ‎araştırmada konu edinilen müfessir Alauddin Mansur’un (1952-2020 ) hayatı ‎ve ‎telifleri hakkında bilgi verilmiştir, Özbek asıllı Alauddin ‎Mansur, Orta ‎Asya’da, özellikle Kur’ân, ‎hadis, tefsir, fıkıh, tarih, Arap dili ve ‎belagat ilimlerinde derin ‎bilgiye sahip bir ‎âlim olarak tanınmaktadır. ‎İslam inancını baskılayan ‎Sovyetlerin hâkimiyeti altındaki ‎bir dönemde dünyaya gelen ‎ve böyle bir çevrede yetişmek ‎zorunda kalan müfessir, hem dinî ‎ilimler hem de edebiyat ‎alanında önemli telifler kaleme ‎almıştır. Onun dinî ‎ilimler alanında ‎müstesna konuma sahip olan eserleri ‎Özbek Türkçesine tercüme ederek halkına ‎sunması ‎ilmi açıdan kayda değer faaliyetlerdir. Tercüme eserlerinin yanında ilmi ‎‎birikiminden hareketle ve kendine özgü nitelikler ‎barındıran bir yöntemle yazdığı ‎eserleri de ‎vardır. Bunlardan biri de bu çalışmada konu ‎edinilen Kur’ân-ı Azîm Muhtasar ‎Tefsir adındaki ‎telifidir. Özbekçe kaleme alınan eser henüz Türkçeye çevrilmemiştir. Araştırmada zikredilen ‎eser bağlamında, müellifin Kur’ân ‎âyetlerini tefsir metodu işlenmiştir.‎ Alauddin Mansur, Kur’ân’-ı Azîm Muhtasar Tefsir eserinde geleneksel tefsir ‎metotlarını ‎‎kullanmakla birlikte vardığı sonuçları çağın ihtiyaçları doğrultusunda ve ‎halkının ‎‎anlayabileceği bir üslupla sunmuştur. Bu bakımdan eserinde rivâyet ve dirâyet ‎tefsir ‎metotları ‎birlikte kullanılmıştır. Müfessir rivâyet metodunu temel almakla birlikte ‎âyetlerin ‎açıklamasında ‎gerektiğinde ilmî birikimine dayanan yorumlarına da yer ‎vermiştir. ‎Tefsirinde sıklıkla ‎Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsir edilmesi yöntemini ‎takip eden Mansur, telifinde ‎ulûmu’l-Kur’ân’a da yer vermiş, ele aldığı bazı ilimlerde ‎geniş izahatlarda ‎bulunmuştur. Örneğin Hurûf-ı-‎mukattaa konusunu işlerken ‎zikredilen harflere dair insanın ‎bilgisinin sınırlı olduğunu ‎dolayısıyla bu alandaki ‎bilginin Allah’ın takdirinde olduğunu ‎vurgulamıştır. İ’cazu’l-‎Kur’ân hususunda ise Kur’ân’ın ‎eşsizliğini, belagatini ve geleceğe dair ‎doğru ‎haberler vermesini delil olarak göstermiştir. Ona ‎göre sayılan bu özellikler, Kur’ân’ın ‎‎ilahi bir mucize olduğuna delalet eden argümanlardır. ‎Makalede yöntem olarak ‎müellifin ‎eserleri taranarak elde edilen bilgiler analiz edilerek ‎aktarılmaya çalışılmıştır. ‎Çalışmada ‎Alauddin Mansur’un tefsir eserinde klasik ve modern ‎tefsir metodlarını ‎kullandığı, ulûmu’l-‎Kur’ân konularına değindiği, ulaştığı malumatı ‎dönemin koşullarına ‎uygun biçimde muhataba ‎yansıttığı sonucuna varılmıştır. Alauddin Mansur, Kur’an’-ı Azim Muhtasar Tefsir eserinde geleneksel tefsir ‎metodlarını ‎kullanmakla birlikte vardığı sonuçları çağın ihtiyaçları doğrultusunda ve ‎halkının ‎anlayabileceği bir üslupla sunmuştur. Bu bakımdan eserinde rivayet ve dirayet ‎tefsir metotları ‎birlikte işlenmiştir. Müfessir rivayet metodunu temel almakla birlikte ‎ayetlerin açıklamasında ‎gerektiğinde ilmi birikimine dayanan yorumlarına da yer ‎vermiştir. Müelif, tefsirinde sıklıkla ‎Kur’an’ın Kur’an’la tefsir edilmesi yöntemini ‎kullanmıştır. Telifinde ulûmu’l-Kur’an ilimlerine ‎de yer veren müellif bazı ilimlerde ‎geniş izahatlarda da bulunmuştur. Örneğin hurûf-ı-‎mukattaa konusunu işlerken ‎zikredilen harflere dair insanın bilgisinin sınırlı olduğunu ‎dolayısıyla bu alandaki ‎bilginin Allah’ın takdirinde olduğunu vurgulamıştır. Yine İ’cazu’l-‎Kur’an (Kur’an’ın ‎mucizeliği) hususunda ise Kur’an’ın eşsizliğini, belagatini ve geleceğe dair ‎doğru ‎haberler vermesini delil olarak göstermiştir. Ona göre sayılan bu özellikler, Kur’an’ın ‎‎ilahi bir mucize olduğunu delalet eden argümanlardır. Makalede yöntem olarak ‎müellifin ‎eserleri taranarak elde edilen bilgiler analiz edilerek aktarılmaya çalışıldı. ‎Araştırmada ‎Alauddin Mansur’un tefsir eserinde klasik ve modern tefsir metodlarını ‎kullandığı, ulûmu’l-‎Kur’an konularına değindiği, ulaştığı malumatı dönemin koşullarına ‎uygun biçimde muhataba ‎yansıttığı sonucuna varıldı.‎
Keywords : Tefsir, Özbekistan, Alauddin Mansur, Kur’ân-ı Azim