Ürdün Ahvâl-i Şahsiyye Kanununun Osmanlı Hukuk-ı Âile Kararnamesinden Aldığı Madde ve Hükümler

Authors : Ibrahim Helalşah

Pages : 7-51

Doi:10.26570/isad.1270564

View : 155 | Download : 89

Publication Date : 2024-01-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Doktora tezimden üretilmiş olan bu çalışmada 1976 tarihli Ürdün Ahvâl-i Şahsiye kanunu (ÜAŞK)’ın 1917 tarihli Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi (HAK)’dan aldığı madde ve hükümleri tespit edip iki kanun arasında kapsamlı bir karşılaştırma yapmaya gayret ettik. Çalışmamızda, iki kanunda aynı konuları ele alan maddeler arasındaki benzerlik ve farklılık noktalarını tespit etmenin yanı sıra farklılıkları fıkıh tekniği açısından temellendirmeye ve nedenlerini araştırmaya özel bir önem verdik. Çalışmamız neticesinde 22 maddenin HAK’dan ÜAŞK’a eksik ya da fazla olmadan aynıyla tercüme edildiği, sayısı 50’yi aşan başka bir grup maddenin ise bir takım, ekleme, çıkarma ve düzenlemelerle birlikte tercüme edilerek geçirildiği sonucuna vardık. İki kanun arasında mukayese yapan doktora tezimin Türkçe olarak hazırlanmış olması ve bu alanda Arapça literatürde detaylı bir çalışmanın bulunmaması, Türkçe bilmeyen araştırmacıların ÜAŞK’ın HAK’dan ne kadar etkilendiğini somut bilgi ve örneklerle öğrenmesinin önünde bir engel teşkil ettiği düşüncesindeyiz. ÜAŞK’ın şerhini yazan Mahmud Sertavi hocanın Şerhu Kanuni’l-ahvali’ş-şahsiyye isimli kitabının hiçbir yerinde HAK’ın varlığı ile ilgili herhangi bir cümlenin geçmemesi, aynı şekilde ÜAŞK’ı el-Vazıh fi şerh-i kanuni’l-ahvali’ş-şahsiyeti’l-Ürdüni adlı kitabıyla şerh eden Ömer Süleyman Eşkar hocanın söz konusu kitabının giriş bölümünde HAK’a sadece birkaç cümle ile işaret edip daha sonra buna kitabının hiçbir yerinde değinmemesi, HAK’ın ÜAŞK’ın oluşumundaki rolünün yeterince anlaşılmadığı yönündeki kanaatimizi pekiştirmektedir. Sertavi ve Eşkar hocalarımızın bu tavırlarının Türkçe bilmiyor olmaları ve dolayısıyla HAK’ın içeriğine erişememelerinden kaynaklandığını düşünmekteyiz. Bu bağlamda dili Türkçe olan tezimden ürettiğim bu makalenin Arapça olarak yazılmasının alandaki boşluğu dolduracağı ve Arapça bilen akademik camiaya bir değer katacağı inancındayız. Bu çalışmada iki kanun arasındaki mukayeseyi, HAK’dan bir takım, ekleme, çıkarma ve düzenlemelerle birlikte tercüme edilerek ÜAŞK’a geçirilen kanun maddeleri ve HAK’dan eksik ya da fazlasız bir şekilde tercüme edilerek ÜAŞK’a geçirilen kanun maddeleri şeklinde iki başlık altında ele aldık.
Keywords : Ürdün Ahvâl i Şahsiyye Kanunu, Osmanlı Hukuk ı aile Kararnamesi, Ürdün Aile Hukuku, Osmanlı Aile Hukuku, İslam Hukuku