Ömer en-Nesefî’nin Tefsîr-i Nesefî Adlı Farsça Eseri Bağlamında Klasik Dönem Kur’an Tercümelerinde Tefsir Tercihleri Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Ersin Çelik

Pages : 189-208

Doi:10.34082/islamiilimler.1603986

View : 14 | Download : 13

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihsel süreçte Kur\\\'ân-ı Kerîm ile ilgili gerçekleştirilen ilmî çalışmalar, herhangi bir coğrafya ya da dil ile sınırlı olmamıştır. Müslümanlar; ırkları ve dilleri ne olursa olsun her daim İslâm’ın mukaddes kitabına hizmet etme davasında birleşmişlerdir. Dolayısıyla vahyin dili olması hasebiyle İslâmî ilimlerin telif ve tedvini ile eğitim ve öğretiminde Arapçanın merkezi bir konumu olmakla birlikte Farsça, Türkçe ve Urduca gibi birçok farklı dilde büyük bir mirasın olduğu da aşikârdır. Özellikle Farsça, Kur’an’ın tefsir ve tercümelerinin yapıldığı en eski dillerin başında gelmektedir. Klasik dönemde Arapça dışında bir dilde tefsir yazanlardan birisi de Ömer en-Nesefî’dir (ö. 537/1142). Müellifin Farsça olarak kaleme aldığı Tefsir-i Nesefî adlı eseri, her ne kadar tefsir olarak adlandırılsa da daha çok tefsîrî bir yöntemle yapılmış bir Kur’an tercümesidir. Eserin müellifi Ömer en-Nesefî’nin oldukça meşhur bir isim olmasına rağmen bu tercüme üzerine hala müstakil ve kapsamlı bir araştırma yapılmamış olması bu çalışmanın muharrik unsuru olmuştur. Bu çalışma; beşerî aza ve fiilleri çağrıştıran haberî sıfatların yer aldığı bazı âyetler ile peygamberlerin ismeti meselesi açısından anlaşılması güç bazı âyetlerin Nesefî’nin söz konusu eserinde nasıl çevrildiği meselesini ele almayı amaçlamaktadır. Öte yandan söz konusu eser incelenirken müellifin et-Teysîr fi’t-tefsîr adlı tefsirindeki tercihleriyle buradaki tercihlerinin karşılaştırılmasına özen gösterilmektedir. Yine Nesefî, Hanefî/Mâtürîdî gelenekten geldiğinden dolayı Nesefî’nin tercihlerinin Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân’ıyla ne ölçüde paralellik arz ettiğinin tespiti için söz konusu başlıklar özelinde paralel bir inceleme yapılmaktadır. Sonuç olarak Nesefî’nin Tefsir-i Nesefî adlı eserindeki bazı yorum tercihlerinin et-Teysîr fi’t-tefsîr’indeki yorumlarından farklılık arz ettiği görülmüştür. Öte yandan bazı âyetlerin tercümesinde ise et-Teysîr’de herhangi bir tercihte bulunmadan aktardığı görüşlerden birini tercih ettiği müşahede edilmiştir.
Keywords : Tefsîr, Ömer en-Nesefî, Farsça Tefsir, Farsça Meal, Mâtürîdî