Aydınlanma Döneminde Doğuya Bakış: Değişen İlgi ve Söylemler

Authors : Lütfi SUNAR

Pages : 59-82

View : 19 | Download : 19

Publication Date : 2012-11-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupa'nın Doğu'ya ilgisi 16. yüzyıldan itibaren giderek artmıştır. Bu ilginin gelişimi Batı'nın kendi iç siyaseti ve dünya güç ilişkilerindeki konumuna göre yeni aşamalar kat etmiştir. Doğu'ya ilginin ciddi bir biçimde yoğunlaştığı Aydınlanma döneminin başlangıcında Doğu toplum biçimleri Avrupa'daki gelişmeleri açıklamak ve içeride aristokrasi ve kiliseye karşı mücadelelerinde bir konum sağlamak için geniş bir bağlam olarak kullanmaktaydı. Ancak yüzyılın sonuna doğru Avrupa toplum modelinin şekillenmesi ile Doğu'ya karşı bir üstünlük söylemi ortaya çıkmıştır. Daha önce kısmi hayranlıkla şekillenen Doğu'ya bakış bu sefer giderek bir değerlendirme ve yargılama tonuna sahip olmuştur. Özellikle coğrafi/iklimsel farklar ve ırkın üstünlüğü gibi faktörlere dayanılarak 'durağan Doğu toplumları' karşısında 'dinamik' Avrupa'nın farklılığı açıklanmaya başlanmıştır. Bu açıklama girişimleri dünya siyasetindeki değişimlere paralel olarak artan sistematik bilgi ihtiyacını karşılamak üzere şarkiyatçılığın doğuşu ile neticelenmiştir.
Keywords : Aydınlanma, Çin, Hint tutkusu, İslam, Doğu, Batı, şarkiyatçılık