Bir Yeniden Yorumlama Örneği: Ahmed Rıza’nın “Pozitivizm”i

Authors : Enes KABAKCI

Pages : 0-58

Doi:10.16917/sd.64286

View : 19 | Download : 21

Publication Date : 2015-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı modernle ş mes i n i ve bu ba ğ lamda poz i t i v i zm i n i thal i n i bas i t b i r trans- fer olarak de ğ erlend i rmek, toplumsal süreçler i n mah i yet i konusunda eks i k b i r tasav- vuru iş aret etmekted i r. Bu makale, poz i t i v i zm i n b i r kısım Osmanlı aydını tarafından temellük ed i l işi n i salt b i r tes i r-eser i l iş k i s i de ği l, b i r teessür olarak kavramayı, tes i r eden kadar tes i r i alanın da bu süreçte etk i n b i r rol oynadı ğ ını göstermey i hedeflemekted i r. İ mparatorluk i ç i n kurtarıcı b i r reçete ve “devlet i kurtarmak” amacına matuf olarak poz i t i v i zm i n i thal süreci, i k i yönde iş leyen b i r “yen i den yorumlama” ( re i nterpretat i on ) iş lem i ne tab i görünmekted i r. Poz i t i v i zm, b i r yandan yerel de ğ erler (alıcı kültür) ba ğ la- mında yen i den yorumlanıp Osmanlı kültürüyle uyumlu hale get i r i lmeye çalı ş ılırken; d iğ er yandan Osmanlı- İ slam tar i h i ve dü ş ünces i , poz i t i v i zm ı ş ı ğ ında yen i den okun- maktadır. Bu iş lem i n ba ş aktörü, Osmanlı İ tt i hat ve Terakk i Cem i yet i l i derler i nden Ahmed Rıza Bey (1859-1930)’d i r. Makalede, “ İ nsanlık D i n i ”ne i nt i sap eden Ahmed Rıza’nın poz i t i v i zm i temellük etmes i n i n ed i lgen b i r süreç olmadı ğ ı; poz i t i v i zm i yen i - den yorumladı ğ ı; buna ko ş ut olarak sah i p oldu ğ u tar i hî, kültürel ve dü ş ünsel m i rası da poz i t i v i zm perspekt i f i nden nasıl kavramaya çalı ş tı ğ ı örneklerle açıklanmaktadır. 
Keywords : Yeniden Yorumlama, Osmanlı İmparatorluğu, Modernleşme, Jön Türkler, Ahmed Rıza, Pozitivizm