Tarde’ı Neden Tardettik? Türk Sosyolojisine Dair Soy-kütüksel Bir Deneme

Authors : Mehmet BALCI

Pages : 293-330

Doi:10.16917/sd.58228

View : 27 | Download : 14

Publication Date : 2015-07-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Gabriel Tarde, sosyoloji tarihinin ilk sosyologları arasında yer alır. Herhangi bir sosyoloji kitabına şöyle bir göz atıldığında bile, Tarde’ın ismine tesadüf etmemek mümkün değildir. Bununla birlikte sadece okuyucular değil sosyologların kendileri de uzun bir süre boyunca Tarde’ı yalnızca ismi ve onun çağrıştırdığı birkaç kavramla tanımışlardır: bireyler arası bir taklit kuramı, psikolojik açıklama, Durkheim muhalifi. İşe diğerlerinden daha önce koyulan ama ölümünden birkaç yıl sonra ismi tarih sahnesinden silinen bu isimin eserlerine yönelik koca bir sessizlik kapsar sosyoloji camiasını… Bu sessizlik sosyologlara Tarde’ı seksenli yıllara kadar nadiren hatırlatacaktır. Benzer bir etki ve kayboluş hikayesi Türk sosyolojisi içinde de söz konusudur. Bu makalede Türk sosyolojisinde Tarde’ın nasıl tanındığı ve kullanıldığının izlerini süreceğiz. Bu bağlamda akademi öncesinde, akademik tarihte ve yakın dönemde Tarde’ın yorumlanma biçimlerini göstermeye çalışacağız. Tarde’ın toplum ve sosyoloji anlayışını Türk sosyolojisinin merkezî noktalarını oluşturan birkaç sorun etrafında değerlendirdikten sonra Türk entelektüel ve sosyologlarının Tarde’ı nasıl tanıdığını ana hatları ile tartışacağız. Mevcut tarih yazımında Tarde’ın dışlanmasının soy-kütüksel değerini soruşturarak, farklı bir Türk sosyoloji tarihi okuması geliştirmeyi deneyeceğiz.
Keywords : Türk Sosyolojisi, Tarde, Soy Kütüğü, Birey versus Toplum, Ziya Gökalp, Ulus Baker