Eski Uygur Türkçesinde kolu Adı ve Türevleri

Authors : Ahmet KARAMAN

Pages : 55-70

Doi:10.33437/ksusbd.1066497

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçenin bünyesinde barındırdığı sınırlı malzemeyi kullanarak dış dünyadaki sınırsız varlığa ad bulma konusunda geliştirdiği yöntemlerden biri de başka dillerden sözcük ödünçlemektir. Türk dili, ödünç aldığı kimi sözcükleri kendi anlam ve yapı sistemine uydurma yoluna da gitmiştir. Bu tip sözcüklerden bir tanesi de Sanskritçe kökenli kolu adıdır. Kolu adı, Eski Uygur aydını tarafından dinî terminolojiyi tam anlamıyla okuyucuya aktarabilmek için ödünçlenmiş ancak ilerleyen zamanlarda bu ad hem çok anlamlı bir yapıya bürünmüş hem mecaz yoluyla anlatıma derinlik kazandırır olmuş hem de yapım ekleri getirilerek yeni sözcükler türetmekte kullanılmıştır. Bu durum, Türk dilinin daha o dönemindeki teknik kapasitesini ve alıntı sözcükleri yerlileştirme gücünü gözler önüne sermenin yanı sıra Eski Uygur Türkçesi verimlerinin kaynak eserlerden çeviri niteliği taşımadığını dönemin Türk yazarları tarafından Türk diline adapte edildiğini de anlatmaktadır. Yapılan bu çalışmada, kolu adı ve kolu adından türediği değerlendirilen kolula-, kolulug ve kolusuz sözcüklerini, Eski Türkçenin söz varlığından bol örnek tanıklamanın yol göstericiliğiyle yapısal ve anlamsal açıdan tüm yönleriyle irdeledik. Bu yolla yapı ve anlam dünyası konusunda belirsizlikler ve eksiklikler bulunan kolu adına ve kolu adından türemiş gövde biçimlere açıklık getirilmeye çalıştık.
Keywords : Kolu, kolula kolulug kolusuz, Zaman, Meditasyon Yapmak, Budizm