Mehmet Fuad Köprülü’nün “Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl” Makalesi Bağlamında Edebiyat Tarihçilerine Tavsiyeleri

Authors : İbrahim Biricik

Pages : 166-177

Doi:10.38155/ksbd.1397490

View : 52 | Download : 52

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Edebiyat tarihi; yazar ve edebi eserleri, yazıldığı dönemden bigâne kalmayacak şekilde hem kronolojik hem de sistematik olarak inceleyen bir bilim dalının adıdır. Her ne kadar bu bilimde Fransızların etkisi olsa da Osmanlı’dan tevarüs edilen tezkirecilik geleneğiyle bu bilime yabancı kalınmaz. Köprülüzade Mehmet Fuad’dan önce de edebiyat tarihini kaleme alan yazarlar ve eserler mevcut ise de onun alamet-i farikası, Türk edebiyat tarihini bütünlüklü ve sistematik bir şekilde ele almasında yatar. Bir milletin edebiyat tarihini tarih ve medeniyetten ayrı düşünmeyen Mehmet Fuad Köprülü, filoloji ve tarih bilimlerine dayanmayan bir edebiyat tarihi düşünemez. Mehmet Fuad Köprülü’nün 1913’te Bilgi mecmuasında yayımladığı “Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl” makalesi Türk edebiyat çalışmalarının başvuru kaynaklarından biri olur. Bu “usûl” makalesi, Türk edebiyatının kurucu zemin metinlerinden biri olarak bir edebiyat tarihçisinin araştırmalarında takip edeceği yöntemi göstermesi bakımından da önemlidir. G. Lanson’dan hareket ederek Mehmet Fuad Köprülü’nün yazdığı bu makale, diğer Batılı teorisyenlerin yaklaşımlarına eleştiri getirmesi bakımından dikkat çekicidir. Tarih biliminin, tarihçinin, edebi eserin ve toplumun birbirine yönelik ihtiva ettiği anlamların ve bu kavramların birbirleriyle münasebetlerine yönelik yaklaşımların Mehmet Fuad Köprülü’nün bakış açısıyla değerlendirildiği makalede, kendi tarih ve edebi eserlerimize de özeleştirinin yapıldığı gözden kaçmaz. Bu çalışmada amaç; alanında bir metodoloji kuran Mehmet Fuad Köprülü’nün 110 sene önce kaleme alınan “Türk edebiyatı tarihinde usûl” makalesinin hâlâ güncelliğini koruyarak edebiyat tarihi araştırmacılarına önemli tavsiyeler içerdiğini gözler önüne sermektir.
Keywords : edebiyat, tarih, araştırma, usül, Köprülü