İSLÂM HUKUKUNDA GÜVERCİNLE İLGİLİ BAZI HÜKÜMLER

Authors : Murat Polat

Pages : 845-868

Doi:10.46353/k7auifd.1513799

View : 63 | Download : 166

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Allah Teâlâ’nın yeryüzünde yarattığı canlılardan birisi de güvencinlerdir. Güvercinler bir taraftan içgüdüsel vazifesi itibariyle tabiat dengesinin korunmasına katkı sağlamakta, diğer taraftan da insanların yararına azımsanmayacak birtakım görevler ifa edebilmektedir. Bu durum haliyle güvercinle insanlar arasında bir hukukun oluşmasına zemin hazırlamıştır. Farklı amaçlarla güvercin edinmenin, bakımını üstlenmenin, birlikte zaman geçirmenin, beraber bazı aktiviteler gerçekleştirmenin ve güvercinle ilgili diğer fıkhî meselelerin hükümlerinin ne olduğu İslâm hukukunu meşgul eden hususlardandır. Bu araştırmada güvercinle ilgili bahsi geçen fıkhî meselelerin hükümleri genel olarak mezhep ve fakihlerin görüşleri çerçevesinde karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu araştırmayla güvercine Kur’an’da atıf yapılmasa da tefsir ve hadislerde atıf yapıldığı, darbımesellere konu olduğu ve olumlu ve olumsuz hal ve hareketleri ifade etmekte kullanıldığı görülmüştür. Güvercinin evcilleşmesinin Hz. Nuh’a kadar dayandığı, pek çok kavim ve toplumlar tarafından muhtelif görevlerde kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmanın ana omurgasını teşkil eden fıkhî hükümlerin bazılarında da güvercinin önemli bir yer işgal ettiği dikkatlerden kaçmamıştır. Bu bağlamda güvercin necis bir hayvan olmadığı için dışkısı elbiseye bulaştığında namazın sıhhatine engel değildir. Kişinin Allah’a ve insanlara karşı aslî vazifelerini ihmal etmemesi, komşulara zarar ve ziyan vermemesi ve vaktinin tamamını güvercinle geçirmemesi şartıyla güvercin edinmesi ve beslemesi câizdir. Aksi halde mubah olan bu eylem o kişi için mekruh, hatta haram olabilmektedir. Etini yemek, yavru veya yumurtasını elde etmek, sesi ve güzelliğinden istifade etmek veya ticaretini yapmak amaçlı güvercin avlamak da mubahtır. Sahipli güvercinlerle sahibi olmayan mubah güvercinler birbirleriyle karışmaları durumunda avlanmaları câiz değildir. Ulemânın kâhir ekserisine göre, güvercin bir av hayvanı sayıldığı için ihrama giren kimse onu avlarsa ceza terettüp ederken; İmam Mâlik’e göre, güvercin av hayvanı sayılmayıp tıpkı evde beslenen tavuk ve ördekler gibi evcil hayvan olduğundan ceza terettüp etmez. Bu konuda cezayı savunanlara göre avlanan hayvanın suret bakımından kurbanlık hayvanlarla bir benzerlik taşıması esası benimsenir. Avlanan hayvan Harem bölgesine ait bir güvercin ise, ceza olarak bazı ulemâya göre sadece bir koyun ödenmesi gerekir. Bazı ulemâya göre ise ashaptan bazılarının görüşüne uyularak bir koyun, değilse iki âdil hakemin takdir ettiği kıymeti verilmelidir. Hanefîlere göre ise, uzak yerlerden gelebilen veya buna benzer bir vasıf taşıyan doğan, şahin ve güvercin gibi eğitilmiş hayvanlar avlanırsa avlayan aynı anda Allah hakkını ve kul hakkını çiğnediği için iki ceza vermelidir. Diğer yandan bir kısım fakihlere göre sırf uçurmak için güvercin besleyenler sefih, saygıdan yoksun ve kişiliksiz kimseler olduğu için onların şahitliği kabul edilemez. Çünkü onlar güvercin yüzünden komşularına eziyet etmekte, evlerini taşlamakta ve onların özel hallerine vâkıf olmaktadırlar. Ancak güvercin besleyen, yavru elde etmek, haber ulaştırmak veya yalnızlığını paylaşmak gibi amaçlar güder ve komşularını rahatsız etmezse o zaman şahitliği kabul edilebilir. Öbür taraftan bir kimse yerleşim birimi içerisinde bir güvercin bulur, o güvercinin benzerinin yabanî olmayacağının idrakine varırsa ona, sahibine geri vermek için ilan etmek düşer. Çünkü o buluntu güvercin lukata hükmündedir. Bir taraf dişil, diğer taraf eril bir güvercini çiftleştirmek ve yavru elde etmek suretiyle ortaklık kursalar her iki kuşun da kuluçkaya ehil olması sebebiyle bu şirket câizdir. Bir kimse dişil bir güvercin gasp edip kendine ait eril güvercinle çiftleştirse ve bu çiftleştirmeden yumurta ve yavru elde etse güvercin ve yavrusu asıl güvercin sahibine aittir. Gasp edene eril güvercinini kuluçkada kullanmasından ötürü herhangi bir bedel gerekmez. Güvercinin sahibine ise başkasının yumurtasıyla kuluçka icra edildiği için yumurtanın bir benzerini veya kıymetini gâsıba ödemek düşer. Güvercinlerin savaş aracı olarak kullanımı mümkün olmadığı için birbirleriyle yarıştırılması câiz değildir. Ancak onlardan haberleşme ve nakil vasıtası olarak istifade edilmesi ihtiyaca binaen câizdir.
Keywords : İslâm Hukuku, Kuş, Güvercin Edinmek, Güvercin Avlamak, Güvercin Alıp-Satmak