ECZÁ-YI LOKMÁN ḤEKÌM’DEKİ BİTKİ, ORGAN, HAYVAN VE HASTALIK ADLARI

Authors : Hacı Veli Bişkin

Pages : 78-86

Doi:10.55774/mikad.1497670

View : 84 | Download : 97

Publication Date : 2024-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan yaşamının her döneminde hastalıklar var olagelmiştir. Bu hastalıkların tedavileri de önem arz etmiştir. Bu tecrübeler yazıya da aktarmıştır. İnsanoğlunun bu tecrübelerini bizler tıp metinleri aracılığıyla öğreniyoruz. Tarihi tıp metinleri Türkçeye, bilime, kültüre ve dile katkı sunmasının yanı sıra aynı zamanda geçmişle gelecek arasında köprü görevi de üstlenmiştir Türklerdeki ilk Türkçe esere de Uygurlar döneminde rastlıyoruz. Yine Kıpçak, Çağatay döneminde tıbbî metinlere rastlarken yoğunluğun Batı Türkçesi döneminde olduğunu görmekteyiz. Bu metinlerindeki terimlere verilen karşılıklar aynı zamanda Türkçenin gücünü de yansıtmaktadır. Çalışmada dönemi, müellifi veya müstensihi, yazıldığı yer, dönem; eserin yazılış amacı ve ithaf edilen kişisi bilinmeyen EczÀ-yı LoúmÀn Óekím adlı eserdeki bitki, organ, hayvan ve hastalık adları ele alınmıştır. Eser, Vatikan Kütüphanesi Türkçe El Yazma Eserler Kataloğu 430 numarada kayıtlı olup eserden aynı zamanda burç ve tılsıma dair bilgiler de edinmek mümkündür. Eser Arap harfleriyle nesih yazı şekliyle harekeli olarak yazılmış 146 varak 13 satırdan oluşur. Eseri oluşturan metin kısmı genellikle siyah mürekkeble yazılmışken başlık, dua, şekil, tablolar ve bazı bölümler kırmızı mürekkeble yazılıdır. Eser Türkoloji’ye değişik açılardan katkı verirken diğer bilim dallarına da katkı sunmaktadır. Tarihi tıp metin araştırmalarında başvurulan temel kaynak eserlerde yer almayan bu eserin çalışılmış olması bu alanda çalışma yapanlara da ayrıca katkı ve kaynaklık edecektir.
Keywords : Tıp, eczÀ yı lokman hekim, türkoloji, tıp metinleri, söz varlığı