SSCB DÖNEMİ KAZAKİSTAN’DA ALFABE DEĞİŞİKLİKLERİ

Authors : Alperen Budak

Pages : 150-157

Doi:10.55774/mikad.1587552

View : 31 | Download : 60

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk lehçelerinden Kazakçanın edebi dil olarak kullanılması 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra gerçekleşmiştir. Rusya Çarlığının dil ve eğitim politikalarının belirleyicisi olan dil bilimci ve misyoner Nikolay İlminskiy tarafından Türk topluluklarını ayrıştırmak için yerel dillerin edebi dile dönüştürme siyaseti bu temelde başlamıştır. Her Türk topluluğuna özel bir alfabe üretme çalışması bu temelde Çarlık döneminde başlamıştır. 1922 yılında kurulan SSCB yönetiminin de devam ettirdiği bu politika sonucunda Kazaklar ve Türk toplulukları önce Latin alfabesine geçmiş ardından mahalli farklılıkları da dikkate alınarak ayrı ayrı oluşturulan Kiril alfabesine geçmişlerdir. Böylelikle Orta Asya Türkleri arasındaki farklılar derinleştirilip aralarındaki farklar öne çıkarılmış ve Türk toplulukları arasındaki kültürel birlik bozulmuştur. 1920-1940 yılları arasında Kazakların kullandıkları alfabe Arap alfabesinden Latin’e, Latin alfabesinden Kiril alfabesine geçirilerek 20 yıl içerisinde 3 defa alfabe değişikliğine gidilmiştir. Günümüzde bağımsızlığını kazanan Kazakistan’da, Çarlık ve Sovyet yönetimlerinden kalan bu politikanın etkileri devam etmektedir. Kazakistan’da Kiril alfabesi kullanımı devam ederken Latin alfabesine geçiş planlanmaktadır.
Keywords : Kazak Türkçesi, Kiril Alfabesi, Latin Alfabesi, SSCB