LİTVANYA TATARLARI EL YAZMALARINDAKİ TÜRKÇE MİRAÇNAMEDE BAZI ARKAİK KELİMELER ÜZERİNE

Authors : Hüseyin Durgut

Pages : 105-114

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2018-03-22

Article Type : Research Paper

Abstract :XIV. yüzyılın sonlarında Büyük Litvanya Prensliği topraklarına yerleşen Tatar toplulukları, XVI. yüzyıldan itibaren ana dillerini çeşitli sebeplerle kaybetmeye başlamışlardır. Ana dillerini unutan, fakat Müslüman kimliklerini unutmayan Litvanya Tatarları, dinî ihtiyaçlarını karşılayabilmek için İslamiyet’le ilgili metinlerin Slav dillerine çevirilerine ihtiyaç duymuşlardır. Bu sebeple, genellikle İslam dini ile ilgili metinlerden oluşan Arap harfleriyle yazılmış Litvanya Tatarları el yazmaları geleneği ortaya çıkmıştır. Litvanya Tatarlarına ait el yazmaları mirasından günümüze kadar ulaşan önemli kültür hazinelerinden birisi “kitab” türündeki el yazmalarıdır. Kitab, tefsir, hamail, tecvit gibi türlerden oluşan bu el yazmaları içerisinde “kitab” türünün ilgi çekici bir yeri vardır. Litvanya Tatarlarının ana dillerinin yerini alan Slav dilleriyle yazılmış Arap harfli bu “kitab”ların içinde çeşitli dinî hikâyeler, Müslümanların dinî ihtiyaçlarıyla ilgili bilgiler, tören tasvirleri gibi konuların yer aldığı metinler bulunmaktadır. Kitab türünün içinde yer alan metinlerden biri de Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait miraçname metnidir. Bu çalışmada, Litvanya Tatarlarına ait el yazmalarından İvan Lutskeviç Kitabı ile İbn Abraham Karitski Kitabı’nda bulunan Türkçe miraçname metnindeki bazı arkaik kelimeler üzerinde durulmaktadır. Metinde yer alan “balak ur- insert ignore into journalissuearticles values(ışık saçmak, aydınlatmak);, dek dur- insert ignore into journalissuearticles values(uslu durmak, sakin olmak);, ilersük şeş- insert ignore into journalissuearticles values(uçkur çözmek, zina yapmak);, ür- insert ignore into journalissuearticles values(havlamak);, viribi- insert ignore into journalissuearticles values(göndermek);, biregi insert ignore into journalissuearticles values(birisi);” gibi arkaik kelimeler doğru yazılışları ve anlamları bakımından değerlendirilecektir.
Keywords : Litvanya Tatarları, kitab, miracname