İlk Türk polisiye serilerini çeviribilim bağlamında yeniden düşünmek

Authors : Özge ALTINTAŞ, Ayşe Banu KARADAĞ

Pages : 387-400

Doi:10.29000/rumelide.606225

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2019-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviri tarihi araştırmalarında “tercüme” kavramı “Osmanlı kültürüne bağlı pek çok aktarım çeşidini kapsayan bir pratikler bütünü” olarak karşımıza çıkmaktadır insert ignore into journalissuearticles values(Paker, 2014: 67);. Bu bağlamda “tercüme” kavramı “nakl”, “taklid”, “ te’lîf” gibi kavramsal tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Yapılan araştırmalarda Osmanlı’nın “ te’lîf ” eser anlayışının günümüzün “özgün” eser anlayışından farklı olarak “yabancı sayılabilecek kaynak ya da kaynaklara dayanan, kısmen terceme olabilen, kısmen yazarın katkılarıyla üretilen” eserleri kapsadığı vurgulanmaktadır insert ignore into journalissuearticles values(2014: 38);. Bu açıdan Osmanlı kültüründe “tercüme” “çok çeşitli yeniden yazma pratiklerini kapsayan bir kavram” insert ignore into journalissuearticles values(2014: 42);, “ te’lîf ” pratiği ise “terceme yollu bir sahiplenme edimi” insert ignore into journalissuearticles values(2014: 56); olarak düşünülmektedir. Böylece te’lîf eser ve tercüme eser arasındaki keskin sınırlar bulanıklaşmakta ve tercüme yoluyla oluşturulan eserler karşımıza çıkmaktadır. “Te’lif” kavramının “tercüme” kavramı çerçevesinde değerlendirilmesi, “ te’lîf ” ve “tercüme” olarak sunulan eserlerin yeniden incelenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı’daki ilk yerli polisiye edebiyat örneklerini bu çerçevede irdelemektir. Bahsi geçen polisiye edebiyat eserlerine “Türklerin Sherlock Holmes’ü” olarak tanıtılan ve farklı “yazarlar” tarafından kaleme alınan “Amanvermez” serileri insert ignore into journalissuearticles values(1913–1934); örnek gösterilebilir. İlk seri polisiye edebiyat eserleri gerek kurgu gerek karakter yaratımı açısından Batılı polisiye örneklerine benzemesine rağmen kendi döneminin özelliklerini yansıtması sebebiyle “özgün mü?” yoksa “taklit mi?” sorularını gündeme getirmiştir insert ignore into journalissuearticles values(Örn. Öztürk, 2012; Şahin, 2011);. Bu çalışmada, eserlerin yazıldığı dönemdeki işlevlerini anlamak için söz konusu eserler “terceme yollu yazma” insert ignore into journalissuearticles values(Paker, 2014: 46); stratejisi olarak “te’lîf” kavramı ışığında yeniden değerlendirilecektir. 
Keywords : Polisiye edebiyat serileri, çeviribilim, tercüme yoluyla yazma