Frankofon Yazar Ahmadou Kourouma’nın Allah N’est Pas Obligé (Allah Mecbur Değil Ki) Adlı Yapıtı Üzerine Çeviri Göstergebilimi Bağlamında Bir İnceleme

Authors : Ercan Demirci, Nesrin Tekin Çetin

Pages : 542-567

Doi:10.29110/soylemdergi.1601804

View : 64 | Download : 41

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Ahmadou Kourouma’nın Allah n’est pas obligé adlı romanı ve Türkçe çevirisi üzerine çeviri göstergebilimi bağlamında bir inceleme yapılması amaçlanmaktadır. Çevirmen Aykut Derman tarafından Fransızca aslından Türkçeye Allah mecbur değil ki (2002) adıyla çevrilen romanın temel konusu Afrika’da sıkça karşılaşılan çocuk askerler meselesidir. Bu çalışmanın yöntemini, çeviribilim araştırmacısı Sündüz Öztürk Kasar’ın önerdiği “özde çeviri” (traduction en filigrane) kavramı oluşturmaktadır. “Özde çeviri” temelde, özgün metnin yazarının metnini zihinsel bir çeviri sürecinden geçirerek yazmasını ifade eder. Ayrıca ilgili kavram, zihinsel çevirinin çıkış yerine ve doğrultusuna göre “öz bağlamdan yabancı bağlama giden özde çeviri” ve “yabancı bağlamdan öz bağlama giden özde çeviri” olarak iki kısma ayrılmıştır. Buna göre, Afrikalı yazarlar tarafından kaleme alınan edebi metinler de “özde çeviri” kavramı çerçevesinde incelenebilir. Bu yönüyle, Allah n’est pas obligé adlı roman, yazarın kendi kültürüne ait gerçeklikleri yabancı bir dil ve kültür uzamına Fransızca yoluyla aktardığı için bir “özde çeviri” örneği olarak değerlendirilebilir. Bu kapsamda, “özde çeviri” örneği olarak değerlendirilen kaynak eserden seçilen 20 örnek, “dolaylı özde çeviri” olarak kabul edilen Türkçe çevirisi ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Kültüre özgü unsurlar çerçevesinde seçilen örnekler üzerinde “özde çeviri” kavramının izleri sürülmüş ve sonuç olarak Afrika kültürüne özgü unsurların Türk okura nasıl sunulduğu irdelenmiştir.
Keywords : Çeviri göstergebilimi, özde çeviri, Allah n’est pas obligé (Allah mecbur değil ki), zihinsel çeviri, Frankofon Afrika edebiyatı